Turmush — Бакай-Ата районунда айылдаштары тарабынан зордукталды делген жаш кыздын иши боюнча экспертиза чыкты. Бул тууралуу Кыйноого каршы коалициясынын юристи Луиза Сүйүнтбекова билдирди.
Анын айтымында, экспертизанын жыйынтыгында суроолорго конкреттүү жооп болгон эмес.
«Бакай-Ата районунда жашаган 17 жаштагы С.Т. аттуу кыз 2021-жылдын 8-июль күнү Бишкек шаарындагы ооруканалардын биринде төрөгөн. Бул тууралуу милицияга ооруканадан маалым болгон. Бул ишке тиешеси бар 18 бала шектүү катары каралган. Бирок учурда Бакай-Ата райондук ички иштер бөлүмүндө тергөө иштери жылган жок.
Экспертизанын корутундусу чыккан. «Кыз 14 жашынан баштап жыныстык жашоо менен жашаган. Арткы тешиги жабыркаган» деп жыйынтык чыккан. Бирок корутундуда кыздык белгиси сакталган деп берип жатат. Бул жерде эксперт конкреттүү суроолорго толук кандуу жооп берген эмес. Экспертизадан кызды психологиялык акыл-эси кем деп чыгарып жатышат. Акыл-эси кем болсо, ал энелик мээрим төгүп баласын карай албайт болчу. Эсеп чыгарып жатат, сүйлөп, оюн айтып жатат. Бардык балдардын атын, жашаган жерин айтып жатат. Бирок ал фактыга эч кандай көңүл бурулган эмес.
Аксакалдар сотунун отуруму болуптур. Ал жерде элдешсин деген чечим чыгарышып, 300 миң сом берилсин деп айтышып, кыздын ден соолугун чыңдоо үчүн 70 миң сом колдоруна карматышыптыр. Эч кимдин күнөөсү жок болсо, анда эмне үчүн акча беришет? Ушундай кылмыш болуп жатса, баары көз жаздымда калтырылып, мыйзам унутта калууда. Кыздын жакындары бардык жерге кайрылып жатат. Учурда милицияда иш токтоп турат», - деди ал.
Талас облустук ички иштер башкармалыгынын басма сөз кызматы бул маселе боюнча жооп берди.
«Тиешелүү шектүүлөр учурда суралып жатат. Тиешелүү экспертизалар дайындалган. Бирок жыйынтык чыга элек. Азыр айтып кете турган жагдай — ымыркайга 6 ай гана болгон. Ал 1 жашка чыкканда гана ДНК тест тапшырганга болот. Ошол жагдай дагы кармап турат», - деп айтылат маалыматта.
Окуя тууралуу:
Буга чейин 2021-жылдын июнь айында Акыйкатчы институтунун Талас облусундагы өкүлү Жакшыгүл Узакбаева 17 жаштагы кыз көз жарганын билдирген.
Анын айтымында, ага Бакай-Ата районунун тургуну арыз менен кайрылып, 2004-жылы туулган кызын айылдагы балдар алсыздыгынан жана ден соолугунун начардыгынан (кем акыл) пайдаланып, 1 жылдан бери зордуктап жүргөнүн айткан.
«Учурда иш Бакай-Ата райондук ички иштер бөлүмүндө тергөөдө экен. Жакындары иш жеткиликтүү текшерилбей, жыйынтык болбой жатат деп кайрылышты», - деген ал.
Талас ОИИБдин басма сөз кызматы 2021-жылдын 8-июнунда Бакай-Ата РИИБге Бишкек шаарынын 1-Май райондук ички иштер бөлүмү тарабынан маалыматтардын электрондук журналына катталган материал келип түшкөнүн билдирген. Анда Бишкек шаарынын №6 төрөт үйүнө Бакай-Ата районунун 2004-жылы туулган тургуну — кош бойлуу Т.С. (37 жума) түшкөнү көрсөтүлгөн. Аталган факт аймактык караштуулугу боюнча Бакай-Ата РИИБ тарабынан Кылмыштардын жана жоруктардын бирдиктүү реестрине Жазык кодексинин 164-беренесинин (16 жашка жете элек адам менен сексуалдык мүнөздөгү аракеттер) негизинде катталып, сотко чейинки өндүрүш иши башталган. Ал учурда кызга соттук-медициналык экспертиза дайындалып, анын кимден кош бойлуу болгонун аныктоо максатында иш-чаралар жүргүзүлүп жатканы айтылган.
Таенесинин билдирүүсү:
Андан кийин көз жарган кыздын таенеси бул иш боюнча 20дай тургун сурак берип жатканын айтып берген. Жээн небересин үй-бүлөлүү тургундар да зордуктап жүргөн.
«Бул кызымдын кызы, 2004-жылы туулган. Төрөлгөндөн тарта менин колумда. Өзү акыл-эс жагынан артта калгандыктан, мектепте 9-класска чейин гана окуду. Мунун кош бойлуу экенин биз 4,5 ай болгондо билдик. Анда дагы жүрөк ооруткан окуядан кийин билдик.
Бир күнү кошуна бала кызым стол көтөрүшүп койсун деп суранып келди. Мен барып жардам бер дедим. Жарым сааттай жок болуп кетти. Мен сарсанаа болуп аркасынан барсам, эшиги бек экен. Жүрөгүм бир нерсени сезип, катуу тарта баштадым. Ошол маалда эшик ачылып кетти. Кирсем эле баягы кошунанын баласы менен дагы бир кошунанын баласы шымдары тизеге чейин түшүп, менин кызымдын шымы жок, жерде жатат. Үйүндөгүлөр Бишкекте экен. Тиги эки баланы колума таяк алып кубаладым. Анан кызымды алып кеттим. Андан улам-улам сурасам, унчуккан жок. Ошентип чочуп, кызымды аркасынан калбай, кайтарып калдым. Элге айткандан уялдым. Сөөмөйү менен көрсөтпөсүн деп унчуккан жокмун. Баланын апасы Бишкектен келгенде барып айтсам, баласы эч нерсе кылган жокмун деп танып койду. Анан бир аз убакыттан кийин кош бойлуу экенин билип жатабыз.
Элге сөз болбойлу, айыл ичинде сөз болбосун деп, кызды Бишкек шаарына жөнөттүк. Төрөгөнчө ошол жакта жүрдү. 8-июнь күнү төрөп, ошондо милиция кызматкерлери келип, териштирүү башталды. Ушул жерден эсти оодара турган жагдайлар чыкты. Өзү менен теңтуш, керек болсо үй-бүлөсү бар эркектер тергөөдө бири-бирин көрсөтүштү. Мен үйдө жок кезде же огороддо жүргөндө келип, зордуктап жүрүшкөн экен. Азыр 20га жакын бала тергөөдө сурак берип жатат. Кызыбыз өзү суроолорго толук кандуу жооп бере албагандыктан, биз дагы билбегендиктен тергөө жылбай жатат. Бүгүн Акыйкатчынын бул жактагы өкүлүнө арыз жаздык. Тергөөнү тездетип, акыйкаттуу кылып берсин деп сурандык», - деген ал.
Аймактык кабарчыга белгилүү болгондой, Т.С.нын апасы 2003-жылы турмушка чыккан. 2004-жылы кыздын ата-энеси ажырашкан. Зордукталды делген кыздын апасы 2015-жылы кайрадан турмушка чыгып, кыз таенесинин тарбиясында калган.
Милициянын ишине нааразычылык:
2021-жылдын декабрь айында кыздын таенеси кызды зордуктагандар жоопко тартылышы керектигин айтып чыккан. Анын айтымында, бул иш боюнча милициянын аракетинде жылыш болбой жатат.
«Окуя ушул жылдын 8-июнунда болгон. Жашы жете элек кызым (жээни) Бишкекте республикалык ооруканада төрөдү. Ал жакка биз жаш кыздын бетин ачпайлы деп жөнөткөнбүз. Кош бойлуу экенин 6 ай болгондо билип калганбыз. Төрөгөндө милицияга катталып, анан тергөө иштери башталган. Өзүбүздүн эле кошуналар, айылдагы балдардан бири-бирин айтып отуруп, 20 бала шектүү катары түшкөн.
Кызыбызды биз үйдө жок кезде, талаада иштеген учурда пайдаланышып, улам кезек менен зордуктап жүрүшкөн экен. Андан бери эч кандай иш жылбай жатат. 2 бала менен гана беттештирүү болду. Милицияда башында эле «бир айылдансыңар, элдешкиле» деп айтышкан. Анан мындан болжол менен 2 ай мурун айылда аксакалдар сотуна салышты. Бизди ортого алышып, «кызына тарбия берген эмес» деп аябай көп жаман сөздөр айтылып, ал жерде да териштирүү жүрдү. Ал жерде 230 миң сом берип, элдешкиле деп чечип беришкен. Бирок андан да эч кандай жылыш болгон жок.
Учурда баласына 6 ай болуп калды. Жалаң сатып алып сүт беребиз. Кыйналып төрөгөнү үчүн эмизүүгө болбойт деп айтышкан. Бала да оорукчан болуп калат деп ойлоп, көп текшерүүдөн өткөрдүк, таза чыкты.
Биздин нараазы болгонубуз — карапайым эл үчүн мыйзам иштебейт экен. Ушул жерде башка бир чоңдун кызы же байдын кызы болсо, жыйынтык чыгып калмак эле. Бизди колубуздан эч нерсе келбейт деп мазакташып, күн сайын убара кылып жатышат. Биз ал жерде бир балага гана күнөө артылсын дебейбиз, баары өз жазасын алсын. Кызды уруп, сабап, зордукташчу экен. Мен дагы талаа жумуштары, мал менен жүрүп, ушул кыз менен отуруп, ачык сүйлөшкөн эмес экенбиз. Ар бири кыйнаганы үчүн жооп беришсин», - деди ал.
Милициянын жообу:
Ал эми Талас облустук ички иштер башкармалыгынын басма сөз кызматы бул иш боюнча тергөө уланып жатканын белгиледи.
«Аталган кылмыштын бетин ачуу максатында бардык тергөө жана иликтөө иштери жүрүп жатат. Тиешелүү соттук-медициналык экспертизалар дайындалган. Жабырлануучу көрсөтмө берген жарандардын 15ке жакыны тергөөдө суралды. Учурда тергөө иштери уланууда», - деп айтылган маалыматта.